Door: Hélène
Wat houdt je tegen om persoonlijke verhalen te gebruiken in een zakelijke setting? Hoe denk je dat persoonlijke verhalen jou daar juist kunnen helpen? In dit blog deelde ik twee weken geleden de top 10 positieve én negatieve associaties met het woord storytelling van leiders die deelnamen aan trainingen ‘Leiderschap & storytelling – De kracht van je persoonlijke verhaal’ van InsideStory.
Zoals beloofd, eerst dit blogartikel over de negatieve klanken die ik heb verzameld en mijn reactie daarop. Over nog eens twee weken rond ik dit mini-serietje af met de belangrijkste positieve beelden die ik tegenkom.
Laten we eerlijk zijn, mijn ‘onderzoek’ is eerder opportunistisch dan wetenschappelijk. Maar ik vind de uitkomsten interessant en relevant genoeg om te delen. Mijn aanpak? Alle losse kreten en woorden die op mijn flip overs terecht zijn gekomen, heb ik eerst geclusterd. Daarna heb ik alles wat synoniem, vergelijkbaar, aanvullend en bevestigend was voor de overheersende beelden daar weer omheen gegroepeerd. Tenslotte heb ik in mijn eigen woorden geprobeerd te vangen wat de woordwolken op hoofdlijnen zichtbaar maakten.
Zie hier het resultaat én mijn reacties:
De WEERSTAND top 5 –
Wat houdt je tegen om persoonlijke verhalen te gebruiken in een zakelijke setting?
1. VERHALEN KOSTEN TEVEEL TIJD EN MOEITE
Het vinden, verzamelen en vormen van relevante verhalen waarmee je in een specifieke context je punt kan maken, kost meer moeite dan het presenteren van feiten. Je moet niet alleen het juiste verhaal vinden, je moet het ook nog oefenen, misschien wel een keer testen op een proefpubliek om zeker te weten dat je boodschap overkomt zoals je hoopt. Je kan niet telkens met hetzelfde verhaal aankomen en het risico dat jouw subjectieve verhaal multi-interpretabel blijkt, is eng. Geeft een volle agenda wel de rust en de ruimte die jouw verhaal nodig heeft? Kleine stemmetjes fluisteren telkens weer die rotvragen in je oor: Is het wel relevant? Is het wel to the point? Blijft het niet te vaag, te wollig, te saai of is het veel té persoonlijk? Als het de plank misslaat, is het echt super gênant…
Wat vind ik hiervan?
Laatst was ik bij een kennismakingsbijeenkomst van het Storytelling Gilde. Een van de stellingen die een vakgenoot ter discussie op tafel legde was: ‘Storytelling kost veel tijd’. De meningen hierover waren nogal verdeeld. Een veranderspecialist die veel narratief werkt zei: “Ja, het werken met verhalen -individueel of in een organisatie- vraagt om ruimte en tijd om verhalen hun verbindende werk te kunnen laten doen. Maar laatst sprak ik een opdrachtgever die me bezwoer dat ze na 3 jaar narratief veranderen meer hadden bereikt dan ze bij de start pas na 5 jaar voor mogelijk hadden gehouden.” Zijn reactie is een goed voorbeeld van ook mijn ervaring. Als je meer moeite steekt in het verpakken van je persoonlijke boodschappen in krachtige verhalen, kost dat wat meer moeite en tijd. Maar als die moeite zich aan de achterkant uitbetaalt in mensen die ook écht de dingen gaan doen die je voor ogen had, dan win je bakken met tijd, energie en verbondenheid. Tel uit je winst…
2. VERHALEN MAKEN KWETSBAAR
Al die gedachten over wat het gebruiken van verhalen moeilijk maakt, maken je ook kwetsbaar. Omdat je niet weet of jouw verhaal wel goed overkomt, of het wel raakt. En als jouw poging om met je verhaal te raken en te verbinden mislukt, heb jij gefaald. Niet alleen de inhoud en je boodschap zijn minder goed overgekomen, maar jij (b)lijkt wat minder hoog op de empathieladder te staan. En al sta je daar met alle zelfverzekerdheid van de wereld jouw persoonlijke verhaal te vertellen, je laat in dat verhaal kanten van jezelf zien die je anders misschien wel zorgvuldig voor jezelf hield op het werk. Zijn emotie en kwetsbaarheid eigenlijk wel professioneel?
Wat vind ik hiervan?
Tja. Die laatste vraag bezorgt me altijd lichte rillingen. Misschien wel vooral omdat ik zelf zo lang bij een ministerie heb gewerkt waar het antwoord voor best veel mensen een klinkend NEE leek. Kwetsbaarheid werd vakkundig verdronken in een kakafonie van ambtelijke, analytische en zielloze taal. Zelf heb ik lang geworsteld met het vinden van mijn plek in die organisatie. Niet als professional, wel als mens. Telkens opnieuw als ik nu in een training een manager zie verschieten van kleur, of als ik een stem over hoor slaan omdat een persoonlijk verhaal de kern raakt van wat belangrijk is voor iemand, weet ik weer dat het antwoord JA is. Menselijkheid, kwetsbaarheid en werken en spreken vanuit je hart zijn wat mij betreft de kenmerken van de leiders van de toekomst. Leiders die systeem- en leefwereld verbinden in hun eigen doen en laten en hoe ze met hun mensen omgaan.
Vandaag werd ik gebeld door een opdrachtgever voor wie ik al vaker mooie dingen heb mogen doen. Ze vroeg me of in een student wil helpen zijn verhaal te vertellen. Deze student is zelf ooit vluchteling geweest en woont nu in het kader van een sociaal-maatschappelijk project zelf in een studentenhuis waar Nederlandse jongeren met statushouders samenwonen. Zijn verhaal over de impact en betekenis van dit bijzondere experiment gaat hij -als dubbelervaringsdeskundige- vertellen aan de opdrachtgevers van de gemeente waar dit project loopt. Ik verwacht een verhaal dat al zijn kracht vindt in de kwetsbaarheid van de verteller van toen en nu en van de mensen over wie hij vertelt. Dit voorbeeld kan zo veel nieuwe, succesvolle initiatieven stimuleren. Zo’n verhaal moet verteld en doorverteld worden, zodat het tot daadkracht leidt. Vanuit kwetsbaarheid en menselijkheid. Dat is pas leiderschap!
Oh en wat betreft de kwetsbaarheid die het vertellen van een persoonlijk verhaal aan een groep toehoorders van je vraagt daar op dat podium: Denk nog eens terug aan de laatste keer dat je met je power point vol bullets, feiten en cijfers je publiek probeerde te overtuigen van jouw idee of aanpak. Zeg eens eerlijk, hoe ‘veilig’ voelde je met al je ratio en argumenten…? Ik vind de oprechte poging om een ander te raken en te betrekken nog altijd krachtiger dan schuilen achter zakelijkheid en afstand.
3. STORYTELLING IS EEN HYPE
Daar is ‘ie dan. Op een onverwachte 3e plek in mijn inventarisatie (ik had hem op 1 verwacht), maar nog altijd hardnekkig: De overtuiging dat de groeiende fascinatie voor storytelling en narratieve technieken een hype is die binnen afzienbare tijd weer over zal waaien. Een modegril en een container(begrip) waar álles in lijkt te moeten passen. Iedereen lijkt verliefd op het woord verhaal omdat je er (in sommige situaties) kennelijk iets krachtigs mee kan bewerkstelligen, maar binnenkort komen we er met z’n allen achter dat het een glimmende ballon vol gebakken lucht was…
Wat vind ik hiervan?
In het boek Narratieve storytelling in de hulpverlening van Hans Schreurs las ik laatst deze quote: “Zolang de mens bestaat zijn er al verhalen verteld, zijn er gebeurtenissen uitgebeeld, gezongen, gedanst en op muziek gezet. Je kunt uitgaan van de veronderstelling dat dit het gevolg is van een natuurlijke aanleg. Daarbij leert elk verhaal, elke schildering, elk lied ons patronen te herkennen. En wie in staat is om daaruit de juiste keuzes te maken, die is het sterkst, die heeft het meest kans op zelfbehoud. Leer mensen niet wat te denken, leer mensen hoe te denken. Het leven is niet alleen biologisch bepaald, het is voor het merendeel een verstandelijk proces van analyse en interpretatie.” Dat is precies van het delen van verhalen voor de mens van nu in toenemende mate kan betekenen. De hoeveelheid informatie, (alternatieve) feiten en invalshoeken, de steeds groter wordende snelheid waarmee dat allemaal moeten verwerken én het feit dat de wereld voor één mens eigenlijk een beetje te groot is geworden om te bevatten zijn allemaal katalysatoren voor een groeiende behoefte aan zingeving, betekenis en weer kunnen kiezen op basis van emotionele drijfveren. Balans tussen rationele en emotionele vormen van communicatie en beïnvloeding; dat is wat het werken met verhalen ons kan brengen. Dat is geen hype, dat is noodzaak.
4. STORYTELLING IS EEN TRUCJE
‘Ah, daar heb je er weer zo eentje die zijn presentatie begint met een anekdote omdat dat kennelijk iets met mij moet doen.’ ‘Ja, mijn manager heeft duidelijk ook zo’n cursus storytelling gedaan. Ineens vertelt hij continu verhaaltjes.’ Twee voorbeelden van reacties waar leiders bang voor zijn als ze zich wagen aan het delen van persoonlijke verhalen. Als mensen doorhebben dat je verhalen om een reden inzet, verliest het zijn echtheid. Alsof je een toneelstukje staat op te voeren, wat is daar nog authentiek aan?
Wat vind ik hiervan?
Over dit punt kan ik kort zijn. Zodra je toehoorder ervaart wat hierboven wordt beschreven, heeft hij gelijk. Ook al leg ik in mijn trainingen ook de neurologische wetmatigheden achter de werking van verhaalstructuur en -bouwstenen uit, ik benadruk net zo goed dat je die niet kunstmatig moet willen aanbrengen op een boodschap, moment of publiek dat zich er niet voor leent. Je moet het willen doorleven en menen en anders moet je het lekker laten.
5. STORYTELLING IS MANIPULATIE
En last, but certainly not least: Als je verhalen gebruikt omdat je weet hoe ze werken ben je aan het manipuleren. Je verpakt jouw boodschap op zo’n manier dat je toehoorders een frame door hun strot geduwd krijgen waar ze in gaan geloven en naar gaan handelen, terwijl ze zelf niet door hebben dat je ze maar een kant – jouw kant – van de werkelijkheid hebt laten zien.
Wat vind ik hiervan?
Zie grotendeels mijn reactie op punt 4. En daar wil ik dan nog aan toevoegen dat de inzet van een verhaal wat mij betreft bedoeld is om de toehoorder of lezer juist de ruimte te geven om zijn eigen verbeeldings- en interpretatiekracht aan te wenden. Verhalen stellen je in staat om van perspectief te wisselen en vanuit die verruimde blik lessen en inzichten te halen. Eén perspectief als de enige, onwrikbare waarheid neerzetten is wat mij betreft inderdaad manipulatief en niet de bedoeling. De basis voor een verhaal moet waar of waarachtig zijn. Iemand bewust de verkeerde bril opzetten door de feiten te verdraaien -of erger- te verzinnen, vind ik simpelweg verkeerd. Punt.
Over twee weken een nieuw blogartikel over de andere kant van de medaille:
De HULP top 5 –
Hoe denk je dat persoonlijke verhalen in een zakelijke setting jou kunnen helpen?
Lees je mee? En deel je ook jouw associaties en ervaringen?
Deze blogserie volgen? Schrijf je in!
