Door: Hélène
Wat kunnen persoonlijke verhalen in een zakelijke setting jou brengen? Hoe denk je dat jouw verhalen jou juist kunnen helpen? In dit blog deelde ik eerder de top 10 positieve én negatieve associaties met het woord ‘storytelling’ van leiders die deelnemen aan de trainingen ‘Leiderschap & storytelling – De kracht van je persoonlijke verhaal’ van InsideStory. In dit blog nam ik daarna de top-5 negatieve associaties onder de loep.
In het laatste blogartikel uit dit miniserietje geef ik mijn uitleg en reactie op alle positieve verwachtingen en associaties die mijn deelnemers in de loop der tijd hebben genoemd.
De HULP top 5 –
Hoe denk jij dat persoonlijke verhalen jou in een zakelijke setting kunnen helpen?
1. VERHALEN HELPEN MIJ MENS TE ZIJN
Jeuk- of kernwoorden? Noem ze zoals je wilT, maar de volgende termen komen in veelvoud voor in mijn verzameling genoemde associaties: Echt, oprecht, authentiek, waar, persoonlijk, eigen… etc. Kortom: Menselijk.
Wat de deelnemers in de kern zo aanspreekt is dat verhalen mogen gaan over ervaringen van jou als mens. Ze gaan niet in de eerste plaats over wat je weet, wat je kan, wat je kent of vindt, ze gaan over wat je hebt meegemaakt, wat je hebt ervaren en wat je daar als mens van hebt geleerd. Dit is wat een van mijn deelnemers ooit opschreef:
“Ik hoop dat verhalen me kunnen helpen om – voorbij mijn functietitel of -profiel – te laten zien wie ík ben. Niet de afkorting van mijn functie, maar de hele Martin. Hun leidinggevende, die sommige dingen ook lastig vindt of heeft moeten leren, die ook soms ook nog onzeker is en die over sommige dingen echt boos kan worden. Alleen in wat ik doe en vertel kan ik laten zien wat ik ook graag van mijn mensen zou zien. Ik herhaal: mensen. Volgens mij is er geen krachtiger verpakking voor dat soort mens-informatie als in verhalen van mijzelf. Ik ben dus vooral op zoek naar hoe ik dat doelgericht aanpak.”
Wat vind ik hiervan?
De spijker op zijn kop door Martin, wat mij betreft. Naast ratio, kennis en argumenten geven persoonlijke verhalen je de mogelijkheid om jouw eigen persoon, de unieke mens die jij bent en alle uitdagingen, worstelingen en kansen waar je mee te maken hebt gehad, te herkennen als krachtige verpakkingen van waardevolle boodschappen. Je bent je eigen instrument, niet alleen in de boodschappen die je overbrengt, maar ook als de drager van de verhalen waarin die boodschappen verpakt zitten.
2. VERHALEN HELPEN MIJ OPRECHT CONTACT TE MAKEN
In deze categorie is – niet onverwacht – het woord verbinding heel vaak genoemd. Of het nu in een 1-op-1 gesprek is of op een podium voor een paar honderd man, veel deelnemers hebben al vaker ervaren dat er ‘iets anders’ gebeurt in het contact met het publiek als er een verhaal wordt gedeeld. Tegelijkertijd geven ze aan dat ze nog niet echt hebben kunnen ontcijferen wat de formule nu precies is. Soms werkt het en zie je gewoon dat het publiek aan de lippen van de verteller hangt en soms ook niet. Het geheim ligt verstopt in de werking van verhalen, maar hoe krijg je dat ook in je vingers? Hoe reproduceer je dat effect?
Wat vind ik hiervan?
Het moment waarop tijdens zo’n training het eerste kwartje valt over een van de ingrediënten die de formule nodig heeft, vind ik altijd prachtig. Als startoefening laat ik de deelnemers vaak in tweetallen in twee minuten tijd hun ochtendritueel aan elkaar vertellen. Dat zijn zeker nog geen verhalen met een hoofdpersoon, een worsteling en een omslag, maar meestal zijn ze al heel erg beeldend en zit er onverwacht veel informatie over ‘hoe’ iemand is. Luisteraars halen dat er feilloos uit en geven dat de ander terug. Vaak hele treffende feedback of iemand bijvoorbeeld gestructureerd is, zijn gezin voorrang geeft op zichzelf of juist wat me-time nodig heeft. “Ik zag het voor me”, hoor ik vaak. Of: “Zo herkenbaar, mijn vrouw is ook zo!” Heel even heeft de luisteraar mee mogen kijken hoe de ochtend van een ander standaard verloopt en wat al die kleine rituelen, patronen (of juist het ontbreken daarvan) hem of haar zeggen over de ander. Voeg aan de formule ook nog emotie en spanning toe en je bent stappen dichterbij een geslaagde poging om jouw luisteraar echt bij jouw verhaal te betrekken; om contact te maken. Omdat die ander even mee mag voelen, beleven en leren van jouw ervaring. Want echt contact maakt je door samen te beleven en dat is wat verhalen doen.
3. VERHALEN HELPEN OM ELKAAR ECHT TE BEGRIJPEN
Veel deelnemers noemen de kracht van verhalen om abstracte begrippen concreet te maken. Ze hopen te leren hoe ze uit hun eigen ervaringen of uit die van mensen uit hun omgeving relevante voorbeelden kunnen herkennen, om vervolgens met het verhaal dat daarbij hoort een kraakhelder punt te kunnen maken. Overtuigend kunnen zijn, zónder het gevoel te hebben te staan preken. Een boodschap kunnen overbrengen die zo duidelijk en begrijpelijk is dat hij ook echt blijft plakken, door te vertellen is, beklijft en misschien zelfs als een olievlek gaat werken.
Wat vind ik hiervan?
Wat heb ik in het verleden vaak hard staan werken om mijn boodschap bij een ander te laten landen. Het overkomt me soms nog steeds. Jou ook? Met goed doordachte, onderbouwde en bewezen argumenten probeer je de ander te overtuigen van jouw mening, jouw gelijk, jouw idee of jouw aanpak. Je verdedigt, onderbouwt en beredeneert tot je een ons weegt. Daar is niets verkeerds aan, ratio en argumenten heb je ook gewoon nodig. Met al je argumentatie heb je alleen één ding niet gedaan. Je hebt die ander niet betrokken, je hebt hem niet vrijblijvend uitgenodigd om even zonder oordeel naar de werkelijkheid te kijken vanuit een ander perspectief. En je hebt bij de ander zéker geen emotioneel begrip opgeroepen voor jouw standpunt. Hij heeft zich niet in jou kunnen verplaatsen, want je hebt de criticus in hem aangesproken. Niet de betrokkene. Je hebt die ander geen verhaal verteld…
4. VERHALEN HELPEN MIJ HANDELINGSPERSPECTIEF TE BIEDEN
Dit woord komt steeds vaker op mijn flip overs voor. Al moet ik eerlijk zijn, soms komt hij op het papier terecht nadat de discussie in de groep al een tijdje gaat over de manier waarop verhalen met ‘voorbeelden’ abstracties concreet en invoelbaar kunnen maken. Anders dan bij 3 gaat het gesprek in dit geval altijd specifiek over voorbeelden van gedrag. Voorbeeldgedrag dus. Ik vat dat samen in het woord handelingsperspectief. Een deelnemer noemde het laatst voorleven: met haar eigen gedrag in de dagelijkse praktijk en de verhalen die zij (en anderen) daarover vertellen wil zij voorleven wat zij ook op haar beurt graag van haar mensen zou willen zien.
Wat vind ik hiervan?
Onlangs gaf ik weer een training aan een groep leidinggevenden. Een van hen deelde een persoonlijk verhaal over de eerste keer dat hij als inkoper verantwoordelijk was voor het begeleiden van een grote aanbesteding:
“Op het moment dat we schriftelijke vragen binnen kregen van partijen in de trant van ‘is dit wel rechtmatig?’ begon ik me zorgen te maken of ik het proces wel goed had ingericht. Pas na meerdere slapeloze nachten bracht ik het op om een collega, een senior inkoper, te bellen en mijn onrust met hem te delen. Hij woonde vlakbij mij, begreep mijn zorgen en nodigde me spontaan uit om die avond nog bij hem te komen eten en samen alles uit te pluizen. Met al zijn ervaring, vond hij de fouten en adviseerde hij mij hoe ik het verdere verloop weer recht kon trekken.
Ik was hem zó dankbaar. Ik heb er echt wel wat werk aan gehad, maar ik ben nooit op mijn beginnersfouten afgerekend. In zo’n organisatie wil ik werken! Een organisatie waar fouten maken en daarvan leren mag en waar collega’s zich veilig en gesteund voelen bij elkaar en bij hun manager. Ik ben nu zelf manager en wil dat mijn mensen op precies zo’n manier kunnen leunen en steunen op mij. De laatste jaren voel ik een afrekencultuur groeien binnen onze organisatie, dat sterkt mij alleen maar meer om die veiligheid binnen ons team te voeden. Zodat we voor elkaar durven te gaan staan wanneer dat nodig is.”
Wat deze verteller in zijn verhaal geeft is handelingsperspectief. Een typisch voorbeeld van het soort gedrag dat zijn eigen mensen voor zich kunnen zien en kunnen vertalen in hun eigen handelen op het moment dat zich een soortgelijke situatie voordoet. Niet dat iedereen gelijk maar iedereen hoeft uit te nodigen voor het eten. Zo’n gebaar en het bieden van een sfeer van veiligheid laat zich in 1000 vormen vertalen voor en door ieder individueel lid van het team. Een prachtig voorbeeld, wat mij betreft.
5. VERHALEN HELPEN MIJ LEF TE LATEN ZIEN
Op deze 5e plaats wordt het woord kwetsbaarheid veelvuldig genoemd. Of eigenlijk: Kracht door kwetsbaarheid, zodra de deelnemers er iets meer uitleg aan geven. Ze noemen kwetsbaarheid als de tegenhanger van het idee dat zij alles in hun rol van leidinggevende GOED moeten doen en conform het functieprofiel. Iets persoonlijks delen, of laten zien dat ook jij af en toe hebt moeten zoeken, vallen, opstaan en leren, vraagt in hun ogen vaak om meer lef dan een houding van zakelijke en professionele distantie. En toch, zeggen ze, hebben zij zelf in het verleden harder gelopen voor managers en leidinggevenden die het lef hadden om zich persoonlijk te verbinden aan een doel of een team, dan voor degenen die met koele beheersing de strategische doelen aanwezen en opsomden welke resultaten er behaald moesten worden voor datum x. Dat lef durven opbrengen, daarvoor zoeken ze houvast in verhalen.
Wat vind ik hiervan?
Ik voel me nog steeds kwetsbaar als ik een persoonlijk verhaal vertel. Maar tegelijkertijd voel ik de kracht die dat me geeft. Ik zie het aan de gezichten van mijn toehoorders. Ik voel het aan de kleine opvliegertjes in mijn temperatuur en emotie als ik zelf een stukje van mijn eigen verhaal herbeleef. Het geeft me kracht omdat ik voel dat die ander even bij me is, naast me staat en meekijkt naar mijn belevenis.
Het blijft een vorm van lef om niet aan iemand te vragen ‘wat vind jij?’, maar om met je verhaal eigenlijk te vragen: ‘Kijk, zo heb ik dit beleefd, kan je je het voorstellen?’ En tegelijkertijd is het de meest autonome, authentieke en krachtige plek die je jezelf als leider kan toebedelen; een verhaal waarin jij JIJ durft te zijn.
Dit was het laatste deel van deze miniserie. Op de hoogte blijven van nieuwe blogartikelen over het inzetten van verhalen en narratieve technieken in organisaties? Schrijf je in!
