Door: Hélène
Verhalen zijn er niet alleen om te vertellen. Verhalen zijn er misschien wel vooral om met heel veel aandacht naar te luisteren. Elke dag opnieuw kunnen ze je helpen om oprecht, open en empathisch te luisteren naar wat een ander bezighoudt. Bewust luisteren – met een hoofdletter L dus – naar wat de verhalen van een ander jou te vertellen hebben, geeft je begrip voor en verbinding met die persoon cadeau. Maar bepaalde, hardnekkige neigingen zal je daarvoor moeten bedwingen. Je moet bijvoorbeeld niet naar een mening, een argument of een feit willen vragen, maar naar ervaringen en voorbeelden daarvan. Maak ruim baan voor de persoonlijke ervaringen die je gesprekspartner met jou wil delen. Geef met de manier waarop je vragen stelt die ander een penseel in handen waarmee hij of zij ze op jouw netvlies kan schilderen. Wil het voor je zien!
Stel narratieve vragen
Verhalen kan je uit hun schuilplaats lokken door een bepaald soort vragen te stellen; narratieve vragen. Narratief kan je lezen als op een verhalende manier. Kort gezegd nodig je met jouw manier van vragen de ander uit om een verhaal te vertellen. Zo’n narratieve vraag vraagt altijd naar een of meerdere van de vaste bouwstenen die een verhaal bevat.
De bouwstenen markeren de ingang naar het verhaal
Een moment, plaats of (hoofd)persoon, een gebeurtenis, een dilemma, mensen of omstandigheden die helpen of juist tegenwerken, of een geleerde les of een inzicht. Door met je vraag in te zoomen op een van die verhaalbouwstenen, verleid je het verhaal dat zich erachter schuilhoudt om tevoorschijn te komen. Denk dus in dit soort vragen: Wie heeft jou geholpen? Tegen welk probleem liep je aan? Op welk moment dacht je dat het (niet) ging lukken? Kan je een voorbeeld geven? En natuurlijk deze krachtpatser: Vertel eens, wat gebeurde er?
Vraag door tot het hele verhaal zich laat zien
Let maar eens op, mensen in je omgeving vertellen continu verhalen. Vaak beginnen ze aan een verhaal, maar maken het niet af. Dat is jammer, want daardoor wordt eigenlijk niet duidelijk waarom het verhaal naar boven kwam en, belangrijker nog, welk punt diegene ermee had kunnen of willen maken. Probeer eens bewust door te vragen als je iemand anders dit hoort doen. Prik narratieve vragen als aas aan je haakje en vraag door tot je het hele verhaal boven water hebt. Oh, en vergeet niet te vragen naar emoties!
Vraag voorbij de mening
We bevinden ons allemaal wel eens in een groep waarin het spuien van meningen de boventoon voert. Valt het jou ook op hoeveel energie daar eigenlijk aan verloren gaat? Er ontstaat geen wezenlijk, doorleefd begrip van wat een ander voelt of drijft en vaak genoeg nemen al die meningen die onwrikbaar tegenover elkaar staan zo veel ruimte in dat uiteindelijk niets of niemand in beweging komt. Vraag in zo’n situatie bewust door naar concrete voorbeelden en ervaringen. Gebruik ook hiervoor narratieve vragen. Kijk maar eens wat er in de (toon van de) groep verandert op het moment dat er verhalen worden uitgewisseld in plaats van argumenten. Je zult merken dat je er een waardevolle, verbindende vaardigheid bij hebt als je in staat bent om anderen te prikkelen hun ervaringen met je te delen in de vorm van verhalen en jij zelf de ruimte voelt om echt naar hun betekenis te kunnen luisteren.
Eerst maar eens (met je team) proeven aan dit soort narratieve gesprekstechnieken? Dat kan in de workshop die InsideStory daarvoor heeft ontwikkeld!
